Op haar bewierookte album For You And I bekijkt de Britse producer Loraine James het verleden door de lens van het heden. De hoes somt die gedachte doeltreffend op: James houdt een foto uit 2006 naast naast het huidige straatbeeld van Enfield, een wijk in het noorden van Londen. Op de foto staan vier flatgebouwen, maar voor haar neus staan er nog drie. De gele flat, waar James zelf in opgegroeide, is compleet verdwenen. Ook opvallend: de oude foto is kleurrijk, de buitenlucht asgrauw.
Tekst: Jasper Willems
Foto: Eddie Otechere
Je kunt allerlei politieke statements plakken aan dit beeld. Bijvoorbeeld: hoe de gentrificatie in Londen tientallen gezinnen op straat schopt ten gunste van ‘de welvaart van de stad’, wat dat ook mag betekenen. De doelstelling achter For You And I is volgens James niet het schetsen van een wrang beeld. Integendeel zelfs. De plaat is een eerbetoon aan jeugdherinneringen die anders verloren waren gegaan in de betonnen hoop. De gele flat is namelijk de plek waar James haar identiteit vormde. In deze ruimte hoort ze haar moeder voor het eerst steeldrum spelen, een cadans die melodie en ritme heel direct met elkaar verzoent. Hier speelt ze als zesjarige haar eerste pianonoten. Hier komt ze uit de kast.
Als begin-tiener dwalen James’ interesses af richting sport; tennis, voetbal en worstelen om precies te zijn. Met andere woorden: spelen en reageren. Toen ze begon als muzikant was haar mentaliteit niet bijster anders. “Ik ontdekte mijn muzikale vrijheid toen ik vertrok van de middelbare school,” herinnert James zich. “Ik was zestien jaar oud. Het curriculum daar bestond uit veel klassieke muziek als Mozart, maar ook Jeff Buckley en Steve Reich. Pas toen ik een vervolgopleiding deed ontdekte ik DAWs (Digital Audio Workstations). Dat was het moment dat ik mezelf ten volste begon uit te drukken.”
Met programma’s als Logic en Ableton kon James weliswaar eindeloos knippen en plakken, iets gevoelsmatigs en expressiefs doen vergt toch een zekere fysieke interactie. Op aanraden van een muziekleraar koopt ze een Novation Launchpad, een toetsinstrument waarmee ze vrij kan improviseren met samples, melodieën en beats. “Ik dacht in het begin nooit aan het live vertolken van mijn muziek. Dat was iets waar ik nooit echt bij stilstond. Toen ik die launchpad in huis haalde drong het tot me door dat mijn werk veel meer potentie had.”
Nadat ze afstudeert van een cursus Commerciële Muziek in Westminster brengt James haar eerste album Detail (2017) uit. Zelf omschrijft ze de plaat meer als een soort oefening, een vrije speelplaats om haar brede smaak een plek te geven in haar werk. De blijmoedige anarchie van stijlen per track put uit mainstream pop, breakbeat, ambient, dub, spoken word, hiphop, en ja, zelfs nu, metal en pop punk. De duistere, verkapte elektronica van ‘Live//Tell Your Friends About Me’ is James’ eerste samenwerking met rapper/producer Le3 bLaCK, een vaste gast op releases die volgen. Het meer beat-georiënteerde ‘Fascinated By’ en de ambient-track ‘Queer Space’ integreren het gesproken woord: geen vooraf geschreven werk, maar gewoon spontane alledaagse taal.
“Ik kijk zelden achterom naar wat ik in het verleden heb gemaakt.”
“‘Fascinated By’ was deels geïnspireerd op het luisteren naar La Dispute, een post-hardcore band die veel spoken word-dingen doet”, vertelt James. “Ik vind het soms mooi om een verhaal naar de voorgrond te brengen, en de muziek als iets ondersteunends te zien. Ik vroeg een goede vriendin van mij, Sofia Loporcaro, om een voice-clip te sturen waarin ze gewoon praat over wat er bij haar opkomt.” Dat spontane lijkt nogal een handelsmerk van James: haar producties klinken niet te precies afgemeten, flirten net zo speels met elektronica uit het verleden (Autechre, Aphex Twin) als met de vooruitstrevende producers van tegenwoordig (SOPHIE, DJ Haram, Jlin).
Vincent Koreman, beter bekend onder de artiestennaam Drvg Cvltvre, wordt fan van die ongepolijste, uit-de-losse-pols-benadering. Hij benadert James via Twitter, wat leidt tot de EP Button Mashing. “Ik checkte wat artiesten op (Vincent’s, red.) label New York Haunted, en dat was over het algemeen heel anders dan mijn muziek. Ik liet mezelf erdoor inspireren. Het was een leuke uitdaging om een beetje buiten mijn eigen comfort zone te treden.”
Vlak nadat Detail uitkomt nodigt producer object blue James uit als gast bij het radioplatform Rinse FM. Tijdens haar bezoek tweet object blue naar het Londense label Hyperdub dat ze Loraine James eens moesten tekenen. Voor James hangt er op dat moment weinig in de lucht. Een aantal dagen later krijgt ze bericht van het gerenommeerde Londense technolabel. Ze mag haar naam tekenen naast favorieten als Laurel Halo, DJ Rashad en Burial.
Pop als springplank voor beproeving
Voor James’ persoonlijke leven was het wel een vreemde wending: ze werkte intussen op haar oude middelbare school in Enfield als assistent-lerares, onder een dak met haar moeder. Haar muziek en haar baan houdt ze strikt gescheiden: werken bood structuur, terwijl muziek produceren een uitlaatklep is waar James eigenlijk minder bij stilstaat dan je zou denken. Haar mentaliteit is een beetje als dat van een jazzmuzikant: zolang het goed voelt kun je gewoon alle kanten op vliegen. “Ik kijk zelden achterom naar wat ik in het verleden heb gemaakt. Ik heb wel twee hard drives vol met ideetjes die ik opsla, voor het geval dat er eentje kapot gaat. Maar eerlijk gezegd doe ik daar zelden wat mee. Ik vestig mijn aandacht veel liever op wat ik nu graag wil doen.”
Sinds 2015 brengt James sporadisch een New Year’s Day Substitution-compilatie uit, een soort eindejaarsmixtape waarvoor ze tracks produceert met bevriende artiesten. Typisch een project om het creatieve wiel draaiende te houden, zonder per se vast te houden aan een bepaalde structuur of stilistische kader. Nu ze een plaat op de plank heeft voor Hyperdub, moet James haar werk wat doelgerichter onder het vergrootglas leggen. Hoe heeft haar werk betrekking tot haar persoonlijke leven? Voor het eerst sinds ze muziek maakt staat Loraine James stil bij dit soort vragen.
“Veel van de nummers op For You And I gebruiken pure pop-hooks als uitgangspunt. ‘My Future’ begon met een melodie van de Spice Girls.”
For You And I is een album die de speelsheid van James’ eerdere werk waarborgt, maar daarnaast haar eigen ongemak op urgente wijze vertaalt naar popmuziek. Ze is van nature geen makkelijke prater; ze verontschuldigt zich meerdere malen daarvoor: “I’m rubbish at speaking” lacht ze nerveus, “so I just express it in the music instead.” Toch hoor je vanaf het begin dat at James doordachter te werk gaat op het album. Het pop-idioom regeert op die fenomenale openingstrack ‘Glitch Bitch’, een fijne opwarmer om de luisteraar in te palmen voor de meer experimentele tracks. “Het is een track die mij op een bepaalde manier motiveert. Ik ben een verlegen persoon. Als ik dit nummer speel word ik wat losser. Ik krijg niet per se meer zelfvertrouwen, maar ik voel me comfortabel als ik mijn set met ‘Glitch Bitch’ begin.”
James onthult dat de vocal hook is gebaseerd op ‘Work Bitch’ van Britney Spears. Dat nummer is natuurlijk een gigantische club-banger; ‘Glitch Bitch’ klinkt eerder als een popsong die is opgelost in een bad gevuld met zoutzuur: warm, vloeibaar en ontbonden. Het nummer zuigt je als het ware naar binnen. “Veel van de nummers op For You And I gebruiken pure pop-hooks als uitgangspunt. Ik begin met het samplen, en zodra een idee in een meer ontwikkelde fase zit vervang ik het met iets anders. ‘My Future’ begon met een melodie van de Spice Girls.”
Het is vrij tekenend hoe James zoveel opgekropte gevoelens omzet in puur expressief geweld. ‘London Ting // Dark As Fuck’ is een bombardement van vervormde beats waar Le3 bLaCK giftig overheen improviseert. De beat van ‘So Scared’ klinkt als iemand die uit paniek een typemachine kapot slaat met een hamer; alsof de woorden te confronterend zijn om onder ogen te zien. “Soms gebruik ik willekeurige geluiden die ik met mijn telefoon opneem. Op ‘So Scared’ hoor je mijn stem, soms van opnames die vier, vijf jaar oud zijn. Ik gebruik alledaagse geluiden – bijvoorbeeld een sluitende deuren of lopende kraan – als instrumenten. Het nummer gaat over de angst om jezelf in het openbaar te tonen in een queer-relatie, door bijvoorbeeld elkaars handen vast te houden.”
Ondanks de onderhuidse claustrofobische sfeer klinkt het album direct en toegankelijk, ook voor de volbloed popliefhebber. Binnen iedere track klopt een warm hart, al moet je wel door het prikkeldraad en puin kruipen om die liefde na te jagen. Soms ligt het open en bloot, zoals op het fraaie ‘Sensual – Theo’. Op de een na laatste track ‘Vowel //Consonant’, drukt James de titel op urgente wijze uit door arpeggio’s zodanig dik op te stapelen dat het een panische beat vormt. Dan hoor je haar immense talent, hoe de muziek als tolk dient voor een ophoping aan gevoelens en gedachten.
Tussen inkeer en impuls
Tijdens interviews geeft James slechts vage duidingen: niet zozeer omdat ze het niet specifieker kan, maar omdat ze bij voorbaat beseft dat haar woorden haar werk toch geen gerechtigheid doen. Telkens als we wat dieper in de materie van haar muziek duiken, blijft ze hangen in de stoplap “I don’t know”. For You And I, dat door The Quietus werd uitgeroepen tot beste album van 2019, ziet ze nog altijd niet als een super doordachte plaat, ondanks alle goede kritieken.
“Het is mooi dat ik, dankzij platforms als Bandcamp, de spontane energie die ik constant voel op elk moment kan lossen.”
Dat terwijl het conceptueel vrij knap is, hoe aanstekelijk ze elementen van zo’n beetje alle uithoeken van de popmuziek samenbrengt. “Ik raak vaak pas emotioneel gehecht aan mijn muziek nadat het af is. Dan luister ik het terug en bedenk ik pas binnen welk kader een track het beste past. Ik vind het eerlijk gezegd niet zo moeilijk om mijn diverse projecten van elkaar te scheiden. Een EP gaat echt puur om een bepaald idee na te jagen, het liefst zo snel mogelijk. Een album is een kwestie van wat meer broeden op wat ik heb gemaakt. De emoties wellen pas later op.”
Voordat het coronavirus de gehele muziekindustrie lam legde, worstelde James nog met het combineren van haar negen-tot-vijf baan en haar opbloeiende loopbaan als muzikant. Ze had veel shows staan, waaronder het Haagse Rewire Festival en een uitverkochte show in het Londense Café Oto, een belangrijke broedplaats voor experimentele muziek. “Soms kwam ik terug van een show in Brighton en moest ik meteen de volgende ochtend weer werken.”
Met alle geannuleerde shows zou je haast denken dat James nu prima het lesgeven en muziek maken kan verzoenen. Toch kiest ze nu definitief voor de muziek, zo vertelt ze als we haar voor de tweede keer opbellen. “Het is waarschijnlijk de slechtst denkbare tijd om die beslissing te nemen,” lacht ze, “maar ik geef het een goede kans.” Met plots een zee van tijd kan James de draad weer oppikken die ze door de tourdrukte had moeten laten liggen: lekker impulsief EP’s, remixes en singles uitbrengen en nieuwe samenwerkingen opzoeken.
Ze heeft de afgelopen maanden twee EP’s uitgebracht: het op samples-gebaseerde Bangers And Mash, en Hmm, dat min of meer klinkt als haar eigen take op footwork en PC Music. Intussen sleutelt ze zorgvuldig aan haar nieuwe album. “Mijn muziek is constant aan het veranderen, dus het is fijn om bezig te zijn met verschillende projecten die niet zozeer vallen onder een bepaald label. For You And I was iets dat mensen van mij verwachtten, maar die plaat voelt voor mij inmiddels als onderdeel van het verleden. Het is mooi dat ik, dankzij platforms als Bandcamp, de spontane energie die ik constant voel op elk moment kan lossen.”
Ze zucht vervolgens opgelucht: “Ik heb mazzel dat alles wat ik maak met zoveel enthousiasme wordt ontvangen, ook al breng ik iedere vijf minuten iets nieuws uit, haha!”
Loraine James’ muziek kun je vinden en kopen via haar Bandcamp-pagina. Ook cureert ze tegenwoordig een maandelijkse show voor muziekplatform NTS. De laatste aflevering kun je hier beluisteren.
