I LIE HERE BURIED WITH MY RINGS AND DRESSES is de lange, luide titel van het nieuwe album van Backxwash, winnares van de Canadese Polaris Music Prize in 2020. Een terechte onderscheiding voor de in Zambia geboren rapper en producer, want er zijn maar weinig artiesten die de fundamenten van hiphop en (black) metal zo urgent en vlijmscherp samensmelten. Aanvankelijk deed Backxwash – echte naam Ashanti Mutinta – dat door middel van traditionele sampling. I LIE HERE BURIED… is het product van meer moderne productietechnieken: haar diverse invloeden worden gesmeed tot een geducht zwaard dat door alle obstakels heen kerft. Maar zelfs de muziek is nog niet half zo intens als haar allesverschroeiende raps, die nu meer het voortouw nemen dan ooit.
Tekst: Jasper Willems
Foto’s: Chachi Revah
‘The purpose of pain is to get our attention that something is wrong, protect us from further damage and to request care.’ De interlude van I LIE HERE BURIED WITH MY RINGS AND DRESSES dient als waarschuwingsschot: dit belooft een genadeloze, grimmige luisterervaring te worden. Toch schiet Ashanti Mutinta voortdurend in de lach aan de andere kant van de telefoonlijn. “Op mijn vorige album (God Has Nothing To Do With It Leave Him Out Of It, red.) zocht ik nog naar een vorm van vergiffenis… ‘Misschien komt het wel goed’,” legt ze uit. Ze stelt dat het album haar manier was om meer naar buiten toe te keren, met open blik richting de wijde wereld.
Backxwash samplet een aantal iconische rockelementen op haar nieuwste album, waaronder Ozzy Osbourne’s intro van ‘Black Sabbath’ en John Bonham’s herkenbare mokerslagen in Led Zeppelin’s ‘When The Levee Breaks’. Mutinta past samples toe om diepere redenen dan slechts esthetische overwegingen. Voor haar zijn samples in feite flarden van tijd die opnieuw gebruikt worden om het heden of de toekomst te kunnen definiëren. Dit staat in nauw verband met haar eigen achtergrond: voordat ze naar Canada vertrok om computertechnologie te studeren groeide Mutinta op in Zambia in een christelijk gezin; het christendom dat was overgewaaid door de Britse koloniale bezetting van het land. Pas toen ze zich verdiepte in de lokale Tumbuka-religie en andere vormen van Afrikaanse spiritualiteit brak ze los van haar strikte opvoeding. Net als bij het samplen van oudere muziek draait de ‘hekserij’ van deze gemeenschappen om de dialoog met geesten en demonen, signalen dat jouw voorvaderen over je blijven waken.
Gevoelens van hoop wilde Backxwash bewust uitsluiten op de persoonlijke hel die I LIE HERE BURIED WITH MY RINGS AND DRESSES heet. Het eerste complete nummer, ‘WAIL OF THE BANSHEE’, transporteert de luisteraar meteen naar “een van de dieptepunten in [haar] leven”.
‘It takes me back to my little helium tank
I bought the shit and I laughed motion sickness from gas
I’m coughing blotchy almost drop my knees to the bath
Puking blood all the way from North Rhodesia and back and I should have left a note
‘Cause if life is what you make of it I’m going for the do or die approach’
“Op zo’n moment vecht je niet meer”, licht Mutinta toe. “Je weet dat het einde in zicht is en je legt jezelf erbij neer. Op deze plaat vind je geen verlossing. Het is bij wijze van spreken een marteling.” Op het album legt Backxwash haar roerige verleden met verdovende middelen open en bloot: nergens horen we een verdoezeling van de realiteit. We beleven haar pijn, wanhoop en woede in real time. Op de hoes zien we haar gezicht in omgekeerde Kiss-make-up met een grimas: alsof de duivel uit haar verdreven wordt. “De demon is een personage dat steeds terugkeert op de plaat: het is een manifestatie van deze ophoping van gedachten. In tijden waarin je je op je laagst voelt, kijkt die demon neer op jou. Die negatieve gevoelens torenen boven je uit. Het voelt als een nachtmerrie, een koortsachtige droom: eentje die gedurende het album nooit ophoudt.”
Ondanks al die inhoudelijke zwaarte laat Mutinta haar vreugde en enthousiasme rondom het maakproces het liefst de vrije loop: het Polaris Prize-winnende God Has Nothing To Do With It verdween van de grote streamingplatforms omdat niet alle samples werden goedgekeurd. Dit dwong Backxwash en haar creatieve samenzweerder Mechant Vaporwave (Chachi Revah) – die ook fungeert als haar manager en woordvoerder – om een harde creatieve lijn door te trekken. Het impulsiever uitbrengen van platen, losgekoppeld van de machinaties van de muziekindustrie, werd het devies. Het verklaart waarom er referenties naar recentere gebeurtenissen – bijvoorbeeld SOPHIE’s dood en Meghan Markle’s interview met Oprah – voorbij komen op I LIE HERE BURIED WITH MY RINGS AND DRESSES.
Ik ben geen perfectionist
“Als ik muziek maak, wil ik het het liefst zo snel mogelijk uitbrengen. Ik wil niet moe worden van mijn eigen muziek. Ik houd persoonlijk wel van die strategie. Ik ben geen perfectionist. Begrijp me niet verkeerd, ik denk dat perfectionisme cool kan zijn, maar natuurlijke elementen zijn ook cool. Soms is het goed om een beetje pit te houden in de kunst die je uitbrengt. Het mag niet allemaal te clean zijn, dat is mijn filosofie. En werken volgens die richtlijnen heeft me enorm veel geholpen.”
Door de aandacht die Backxwash kreeg na het winnen van de Polaris Prize, kon ze grillige gelijkgestemden benaderen om haar nieuwe materiaal vorm te geven. Die artistieke uitwisselingen verliepen vaak aangenaam halsoverkop. Co-producer Ada Rook (Black Dresses) bedacht de hook voor het indrukwekkende titelnummer – wat Rook tegelijkertijd de mogelijkheid bood haar talenten als blackmetalvocaliste nader te verkennen. Hoewel beide muzikanten los van elkaar hun teksten schreven, bleken beide helften perfect op elkaar te passen. “Toen ik dat hoorde wilde ik absoluut niets aan haar takes veranderen. Misschien pas ik het instrumentale gedeelte enigszins aan, maar de energie in haar stem was zó ontzettend goed.” Het nummer gaat volgens Backxwash over hoe ze als trans vrouw nooit meer terug kan keren naar Zambia en dus permanent verkeert binnen de diaspora. ‘Lost in addiction / Exiled from my sisters / The colonies and their vision / Robbing me of my diction.’
Mutinta vindt veel troost in de vele samenwerkingen op de plaat. Het experimentele trio clipping., een van haar persoonlijke favorieten, schonk de beat voor ‘BLOOD IN THE WATER’ en Sadie Dupuis (Sad13, Speedy Ortiz) is te horen op ‘SONGS OF SINNERS’. Godspeed You! Black Emperor gaf haar permissie voor een zeldzame sample om een huiveringwekkende laag te verstrekken aan ‘BURN TO ASHES’. “Ik doe nooit aan micromanagement als het gaat om samenwerkingen,” lacht Mutinta. “Aan muziek werken met andere artiesten gaat voor mij verder dan slechts een uitwisseling van ideeën. Het gaat om een persoonlijke band of vriendschap delen. Dat is een connectie waar ik het liefst niet al te veel aan wil veranderen.”
Confrontatie
Verwonderd spreekt de goedlachse Mutinta over de eindeloze mogelijkheden van virtuele instrumenten. “Bijna alle pianogeluiden op de plaat zijn compleet digitaal,” grinnikt ze. “Je kunt dingen als gitaarsolo’s wat moeilijker nabootsen met de software, maar over het algemeen kun je alles programmeren. Op sommige momenten wilden we een sample gebruiken, om er later achter te komen dat het beter klonk wanneer we onze eigen mood en vibe doorzetten.”
Toch schemert die vroege voorliefde voor samples op specifieke momenten door op I LIE HERE BURIED WITH MY RINGS AND DRESSES. ‘666 IN LUXAXA’, vernoemd naar de Zambiaanse hoofdstad, is bijvoorbeeld grotendeels tot stand gekomen met een sample kit van wijlen SOPHIE. We horen de zang van Sangoma, traditionele Afrikaanse helers die harmonie zoeken tussen het leven en de dood. “Het onderwerp dat ik aandraag op dat nummer is kolonisatie. De sample in het nummer is een hele logische keuze geweest: het is afkomstig van een groep mensen die hun voorouders eren met een lied.”
‘IN THY HOLY NAME’ past zowaar een hele liveset van MIDI noise-artiest Lauren Bosfield toe als outro, wat een huiveringwekkende symbiose vormt met de nietsontziende tongval van Backxwash. “Het concept rondom ‘IN THY HOLY NAME’ is een van mijn favorieten. Ik had me voorgenomen om het nummer vorm te geven als een foto die geleidelijk aan verbrandt en vervormt. Ik begin het nummer in de maat, maar stukje bij beetje raken mijn woorden achter en tussen de beat in. Laurens noise-set past zo perfect bij hoe het nummer in elkaar valt. Ik blijf intussen gewoon door rappen totdat het beeld zo vervormd is, dat het onherkenbaar verminkt is. Ik had er enorm veel lol in om dat allemaal samen te brengen.”
En tóch denk je: zelfs na die spectaculaire laatste verse kan Backxwash nog oneindig door rappen. Het is eerder alsof de muziek bezwijkt onder het gewicht van haar woorden dan andersom. Het lijkt symbolisch voor haar werkwijze en mentaliteit als artiest, waarbij confrontatie tegen haar onderdrukkers – zowel intern als extern – geen keuze is, maar noodzaak. “Ik heb veel geëxperimenteerd met deze plaat, ik had het met het bedenken van de beats ook geweldig naar m’n zin. Ik voel dat ik in een doorbraak in mijn carrière ben gekomen omdat ik me niet te veel aan de regels houd. Ik ben er op de verkeerde manier mee omgegaan toen ik voor het eerst beats begon te maken, omdat ik dacht dat je muziektheorie nodig had en ervoor moest zorgen dat dingen schoon, precies en correct klinken. Maar ik ben iemand die geniet van zoveel mogelijk chaos en uiteindelijk vind ik het prima als dingen afwijken van het originele idee. Zolang het maar gaaf klinkt!”
I LIE HERE BURIED WITH MY RINGS AND DRESSES van Backxwash is nu uit bij haar eigen label Ugly Hag Records. Je kunt de plaat hier kopen.
