Eind 2011, op het hoogtepunt van de Occupy-beweging, was ze erbij, en bij tijden en wijle sluit ze zich nog altijd aan bij ocean clean-ups aan de Californische kust. Maar het leven als klimaatactivist heeft Natalie Mering de afgelopen jaren steeds meer ingeruild voor het muzikantenbestaan, onder de noemer Weyes Blood. Dat verantwoordelijkheidsgevoel is echter gebleven – en klinkt misschien wel luider dan ooit op haar soms dromerige, soms enorm theatrale vierde album Titanic Rising.
Tekst: Ruben van Dijk
Foto’s: Hannah Jacobs
Er is wat verwarring aan het begin van het gesprek, dat zeer toepasselijk plaatsvindt aan een onstuimige waterkant. De titel van Merings nieuwste blijkt toch géén verwijzing naar de geflopte B-film Raise the Titanic (1980, met onder meer Sir Alec Guinness), waarin de Amerikaanse geheime dienst probeert het wrak van de Titanic (locatie destijds nog onbekend) naar de oppervlakte te halen en zo de Sovjet-Unie af te troeven met de delfstoffen die het schip zou herbergen. Niet die film dus, al spreekt het even goed voor de megalomanie en de misplaatste arrogantie van de mensheid die Mering met het album wil aankaarten. “Dat de mens veronderstelde alle macht over de natuur te hebben, dat we dachten een onzinkbaar schip te hebben gebouwd en dat dat schip vervolgens op zijn eerste reis botst en zinkt – dat lijkt wat mij betreft heel erg op waar we nu mee te maken hebben, behalve dat we nu niet tegen een ijskap aan botsen, maar dat de ijskappen aan het smelten zijn. De hele beschaving zinkt en de mensen die het hardst geraakt gaan worden zijn derdewereldlanden die de middelen niet hebben om met die razendsnelle klimaatverandering om te gaan. Titanic Rising gaat over die stijgende zeespiegel en hoe de symboliek van de Titanic hopelijk uit de oceaan kan opstijgen, like a phoenix from the ashes, om mensen eraan te herinneren dat we níét alle macht over de natuur hebben en dat we onszelf nederiger moeten opstellen.”
“Ik stond er versteld van dat Titanic politiek geen enkele impact heeft gehad.”
Niet dat James Cameron de Titanic niet iconisch genoeg gemaakt heeft. Misschien zelfs wel te iconisch, als je het Mering vraagt. Het is een van de “movies I watched as a kid” waar ze op stand-out track ‘Movies’ (een track met als hoogtepunt een zeer filmische interpolatie van Arvo Pärts ‘Fratres’) naar verwijst en die destijds een onuitwisbare indruk op haar hebben gemaakt. “Het won Best Picture, was op dat moment de meest succesvolle film aller tijden, en toch leek de problematiek van de film totaal niet bij het publiek binnen te komen. Ik was me er als klein meisje al zo bewust van dat het over menselijke hoogmoed ging en over de manier waarop er met ‘derderangsburgers’ werd omgegaan, hoe zij de dupe zijn van de grote beslissingen die door witte mannen genomen worden. Ik stond er versteld van dat het politiek geen enkele impact heeft gehad.”
Mering houdt van films, zo zingt ze op ‘Movies’ en zo blijkt keer op keer uit het gesprek – maar het medium heeft ook fundamentele problemen, vertelt ze, en ook dat beseft ze al op jonge leeftijd. Vanaf haar twaalfde weigert ze drie jaar lang principieel om ze te kijken. “Ik voelde me zo verraden, want ik geloofde heel erg in happy endings, dat ook ik recht had op een happy ending, maar ik besefte dat ik volledig werd gebrainwasht door die troep. Ze betekenden ook zó veel voor me.” Die rebellie heeft niet lang standgehouden, maar minder stellig is ze er niet op geworden, al richt ze zich hier vooral op wat ze in de VS ‘movies’ noemen; box office blockbusters, snacks, en dus iets heel anders dan ‘films’. We willen zo graag dat die ‘movies’ een culturally unifying experience zijn, aldus Mering, maar zolang er ook geld mee verdiend moet worden, blijven ze te hol, te onbeduidend om een echte (positieve) filosofische impact te hebben.
Hollywoods brainwashpraktijken zitten ‘m vaak in de liefde en hoe die in de 21ste eeuw vervormd is geraakt, een terugkerend thema op Titanic Rising. Met wederom een scheepvaartverwijzing bezingt Mering op ‘Everyday’ die vrienden die iedereen wel heeft, “sailing off on their ships to nowhere.” “Tegenwoordig kleeft er aan daten een bepaalde rusteloosheid; mensen die roepen: ‘Ik ben kapot, ik ben klaar, ik kap ermee’, en voor je het weet zijn ze gewoon weer aan het daten geslagen. We hebben een verstoord beeld van hoe relaties zouden moeten zijn, maar uiteindelijk zijn we allemaal zoogdieren die liefde en affectie nodig hebben, dus je kunt jezelf een buitenproportioneel beeld van een ‘soulmate’ voor houden, iemand die alles voor je gaat zijn – maar dat soort verwachtingen zijn gewoonweg niet realistisch.” En het zijn, wat Mering betreft, films als Titanic die daar verantwoordelijk voor zijn.
En toch heeft ze er een zwak voor, net als voor die andere blockbuster vol misère op zee: Jaws. Het gespartel en gegil uit die film klonk meermaals bij wijze van motief op haar vorige album Front Row Seat to Earth (2017). En dat is bij lange na niet de enige watergerelateerde symboliek in het werk van Weyes Blood: ze was al eens te zien als zeemeermin in de video bij ‘Seven Words’ en in die bij ‘Movies’ duikt ze in haar eigen film al helemaal het diepe in, dwars door het bioscoopscherm door het publiek gevolgd.
“Ik groeide op aan de Stille Oceaan en ben altijd enorm door de oceaan beïnvloed geweest, dus die waterthematiek zal altijd een onderdeel van mijn werk zijn. Misschien ook omdat ik de oceaan nu zie als de matriarch van onze planeet, de oorsprong van alle leven.” Nu ze niet meer pal aan de Californische kust woont (te duur!), maar in het heuvellandschap van Laurel Canyon, L.A. – een plek met een haast mythische muziekgeschiedenis waar onder meer Joni Mitchell, Carole King, Graham Nash en Father John Misty hun inspiratie vonden – is Mering anders naar de oceaan gaan kijken. “Ik word me er steeds bewuster van hoe krachtig het is en ik ben er, om eerlijk te zijn, een beetje bang voor geworden.”
De parallellen met Merings andere obsessie, de ruimte, zijn evident. “Deep sea, deep space. Het zijn allebei hele gekke, mysterieuze plekken die we nog niet in kaart hebben gebracht, net als ons onderbewustzijn. Die symboliek trekt mij heel erg, als een heel introspectief persoon die voortdurend in zichzelf op zoek is naar antwoorden en zingeving. Er schijnt geen licht, er leven monsters..” Die innerlijke ruimtereis van Mering is nergens zo aanwezig als op ‘Andromeda’, vernoemd naar het sterrenstelsel, maar ook naar de mythologische dochter van Cepheus en Cassiopeia die bijna aan de hoogmoed van haar moeder ten onder gaat en, ware het niet voor Perseus, door een zeemonster geconsumeerd wordt. De rest kun je zelf invullen.
Alle invloeden uit Laurel Canyon die Weyes Blood muzikaal hebben vormgegeven, hebben haar ook het label ‘nostalgie-artiest’ opgeleverd. Met dat label in het achterhoofd heeft zo’n innerlijke reis over zeeën en door sterrenstelsels ook behoorlijk wat weg van escapisme. “We proberen allemaal te ontsnappen aan de harde werkelijkheid van de moderne wereld. Iedereen wil die diepte in zichzelf opzoeken, zodat we ons wat meer op ons gemak voelen – want out in the real world voelen veel mensen zich vaak geïsoleerd, afgewezen en verward. Wie wil daar nou niet aan ontsnappen? De wereld die wij geconstrueerd hebben is niet de meest vruchtbare of liefdevolle wereld. We moeten ons alleen niet onttrekken aan onze grootste verantwoordelijkheid.”
Het is een beetje een schemergebied: wanneer is het gerechtvaardigd om aan de wereld te ontsnappen? Wanneer mogen we onszelf verliezen in nostalgie? En vooral: wanneer niet? Wat Mering betreft mag dit album best als toevlucht gebruikt worden. “Ik denk niet dat mijn muziek een negatieve toevlucht is. Hopelijk is het allemaal introspectief en bedachtzaam, en niet hol of destructief. Dan kan je wat mij betreft als muzikant het beste gewoon stoppen.” En zo belandt het gesprek weer bij de filmindustrie. “Nostalgie is een krachtmiddel dat ook heel vaak tegen ons gebruikt wordt. Neem bijvoorbeeld een show als Stranger Things, die alle kinderfilms uit de Reagan era leeg plundert en alles op één hoop gooit. Everybody just goes fuck wild crazy for it, omdat ze ermee zijn opgegroeid en alles tegenwoordig zó snel verandert. Het is een krachtmiddel waar vooral de kapitalisten van profiteren.” Dat we makkelijk zwichten voor nostalgie blijkt misschien nog wel het meest uit Titanic, dat iedereen reikhalzend deed verlangen naar iets dat aan 1500 mensen het leven kostte, de ideologische implicaties als sneeuw voor de zon verdwenen in de ogen van Leonardo DiCaprio.
De nostalgie op het album, dat overigens ook veel minder lijkt te putten uit bovengenoemde invloeden, blijft volgens Mering beperkt tot de songwriting. “Muzikaal gezien of op welke andere manier dan ook, hoop ik dat het als 2019 klinkt. Maar 2019 is ook een optelsom van alle jaren die eraan vooraf gingen. De seventies zijn er nog, er zit alleen een extra likje verf op. Door ons kapitalistische systeem is dat hoe we het verloop van tijd zien: dat is voorbij en dit is waar we nu zijn. Nee, het is een optelsom.” Net als die klimaatverandering waar Mering tussen de regels voor blijft waarschuwen, want, zoals de laatste maanden op een hoop protestborden te lezen is geweest, Titanic wouldn’t happen in 2040.
Titanic Rising verschijnt op 5 april bij Sub Pop. Op maandag 29 april staat Weyes Blood in Paradiso.
