De afgelopen vier jaar is er veel gebeurd in het leven van Anna van Rij, de frontvrouw van The Visual. Haar ongeëvenaarde, wonderschone melancholie siert al een tijdje de Nederlandse indiescene en wist tijdens tientallen gigs te betoveren. Ze bracht een EP uit, studeerde af aan het Conservatorium van Amsterdam en is een paar maanden geleden in Antwerpen gaan wonen, samen met onder andere Pitou. Ze doorbrak angstpatronen, heeft vrede gesloten met haar gender, seksualiteit, en identiteit. Ze verplaatste alle demonen in haar hoofd naar het debuut Moments of Being. Een wonderschone, gitzwarte spiegel. “Ik heb mezelf gevonden.”
Tekst: Mabel Zwaan
Foto’s: Julie Velthoven
Een geluid van beklemmende chaos loopt over in een voorzichtige, melancholische riff: zo klinken de eerste seconden van Moments of Being. Het is een transitie, een vorm van verlichting, een zoektocht. De voorzichtigheid maakt langzaamaan plaats voor zelfverzekerdheid: een gevoel dat de essentie van het debuutalbum van The Visual perfect vangt. Vier jaar lang heeft Anna van Rij zich ontwikkeld en zichzelf gezocht: missie voltooid.
“Er is veel veranderd voor mij,” vertelt ze vanuit haar huis in Antwerpen. “Door het studeren aan het Conservatorium ben ik over mijn faalangst heen gekomen. Achteraf heb ik daar behoorlijk wat last van gehad, alleen had ik dat nooit zo erkend. Er zit een vorm van volwassen worden in het album: al die herkenbare dingen die je ervaart in je twintiger jaren.” Ze heeft het juk van deze angstpatronen en trauma’s van zich afgeschud. “Dat is confronterend, en ontzettend zwaar. Maar ik heb mezelf losgemaakt, door veel te lezen. Ik heb de verlossing gevonden, me losgeweekt van mijn gekwelde ik. Ik voel me als herboren. Daar staat voor mij dit album écht voor: loskomen van angst, van wat mensen denken, van trauma’s, van slechte verhoudingen. Het antwoord is verbinding en liefde. Niet alleen voor de mensen om je heen, maar ook naar jezelf toe.”
De meest prominente rol is dan ook weggelegd voor de zoektocht naar identiteit. “Vooral op het gebied van gender. Daarin heb ik een plek gevonden voor mezelf. Dit kon alleen door me niet langer te richten op mezelf. Als je zoveel focus op jezelf legt, dan is dat verstikkend. Er was een fase dat ik daar zoveel mee bezig was, dat het ook een enorm ding werd. Ik ging het overal zien. Dacht dat iedereen die naar me keek, zich verwarde over het feit of ik een jongen of een meisje ben.”
Ze fronst even. “Nu ik er zo over nadenk, ben ik zelfs op een punt gekomen dat ik niet meer geloof in identiteit. Juist omdat ik denk dat het iets vastzet: een mens is veel meer dan dat. We spelen duizenden rollen. Als jij iemand op straat tegenkomt en je glimlacht, dan ben jij voor diegene iemand anders. Doordat ik identiteit in eerste instantie als zo’n topic ben gaan zien, ben ik in de war geraakt. Nu laat ik het los: soms voel ik me jongensachtig, soms vrouwelijk. Maar daar hoef ik niet het label aan te plakken dat ik eigenlijk een man ben, of een transgender, of een vrouw. Dat beklemt, ik ben al die dingen allemaal niet en allemaal wel.”
Van Rij ziet The Visual eerder als iets filosofisch dan als een muzikaal project. “De naam van ons album, Moments of Being, refereert naar de schrijfster Virginia Woolf: ‘geïnspireerd zijn is het ware zijn’. Ook de filosoof Hannah Arendt schrijft hierover. Wanneer je in een trein zit en je begint je, al uit het raam starend, dingen af te vragen dan ben je aan het ‘zijn.’ Naar je werk gaan, op de klok kijken, een to do-list afvinken is dit niet: je bent dan niet in contact met jezelf, maar leeft in routine. Door dit album te schrijven, door geïnspireerd te zijn, ben ik dichterbij mezelf gekomen.”
“Soms voel ik me jongensachtig, soms vrouwelijk, soms transgender. Dat beklemt, ik ben al die dingen wel en al die dingen niet”
Identiteit is onlosmakelijk verbonden met imago-management, de manier hoe je jezelf presenteert tegenover de buitenwereld als artiest, of als persoon. Maar ook tegenover jezelf: doormiddel van labels en social media. “Dat is echt straight in the bulls eye. Ik vind dat zó lastig. Er is een reden waarom de band The Visual heet, omdat ik mijn eigen naam niet wilde gebruiken en omdat ik de vrijheid wilde hebben om te kunnen veranderen. The Visual is een open begrip: een kameleon van een woord, maar men verlangt een soort duidelijkheid. Helaas weet ik nu al dat ik dat als muzikant niet kan geven, dus ik heb gekozen voor een wat mystiekere vibe en een zekere zakelijkheid in de stijl van, bijvoorbeeld, de albumhoes. Dat heb ik door de jaren heen heel bewust zo gekozen, om mezelf de vrijheid te geven een leven te leiden dat daar totaal los van staat.”
Dit album breekt die mystieke muur af, het geeft een inkijkje in Van Rijs gedachtegang. De verkleinde afstand tussen haar, de muziek en het publiek jaagt haar geen angst aan. “Het is af, en nu is het niet meer van ons. Dat geeft heel veel vrijheid. Anderen kunnen ernaar luisteren en ervan genieten, en dat voelt heel prettig. Het is een afgesloten hoofdstuk: en daarmee ook alles dat erin zit. Ik heb iets kunnen verwerken door middel van het maken van dit album. Het is eruit: opgeslokt door dit album. Nu is het een spiegel, toen ik mijn oude nummers herzag, schrok ik van de dingen die ik heb gevoeld en gedacht. Ik ben veranderd.”
Door zich op deze manier te presenteren is Van Rij zich er heel bewust van dat ze zichzelf niet in de kijker van het grote publiek speelt, maar hier krijgt ze de vrijheid om te creëren zoals zij dit wil voor terug. Ze beschrijft dit album als haar breuk met onderdanigheid. Toch deinst ze er niet voor terug om reuzen zoals Amerikaanse producers Alain Johannes en Darrel Thorp, die onder andere Queens of the Stone Age, Arctic Monkeys, Radiohead, Outkast en Beck op hun CV hebben staan, in te schakelen voor haar debuut. “Het is dubbel: ik ben individueel ingesteld, maar hou heel erg van goede kwaliteit. Ik neem dat heel serieus: ik wil iets vertellen, en goede producers helpen mij dat zo goed helder mogelijk over te brengen. Ik laat me leiden door mijn gevoel. En zo hoop ik terug te geven wat muziek wat voor mij betekent.”
