Axmed Maxamed (queer Somalisch activist, event-organisator en muziekliefhebber) en Cj (actief lid van Open Closet LGBT Nederland) weten door eigen ervaring hoe zwaar, complex en onrechtvaardig het is om asiel aan te vragen, zelfs in een zelfbenoemd “vooruitstrevend” land als Nederland. Voor LGBTQIA+-vluchtelingen is het proces zelfs nog lastiger. Daarom stoppen Axmed en Cj al jaren hun expertise, tijd en energie in het helpen van queer vluchtelingen en het creëren van safe spaces voor minderheden.
Samen met de Amsterdamse dj Jasmín cureerde Axmed onlangs de Nederlandse editie van Place, een compilatie vol elektronische muziek die producers uit een specifieke regio uitlicht en aandacht vraagt voor belangrijke sociale problemen alsmede de organisaties die hierbij helpen. Alle opbrengsten van Place: The Netherlands gaan naar organisaties die queer vluchtelingen helpen met advies, een gevoel van acceptatie en familiariteit, het verkrijgen van legaal werk en een hernieuwde intrede in de maatschappij. Samen met Cj en Axmed spreek ik af in Amsterdam, om hun verhalen te delen, naast het verhaal van vele LGBTQIA+ -vluchtelingen en dat achter Place: The Netherlands en het bijbehorende release event.
Tekst en foto’s: Dave Coenen
| Place is een muzikale compilatie-serie die zich per editie richt op één land. Alle opbrengsten van de edities van Place gaan rechtstreeks naar lokale groepering die zich inzetten voor mensenrechten problematiek. Kompakt en Air Texture maken de release van iedere editie, die muziek en activisme combineert, mogelijk. Eerdere edities van Place zetten Georgië en Colombia in de schijnwerpers. Axmed Maxamed is een queer Somalisch activist, organisator en muziekliefhebber. Axmed is geboren in Xamar, Somalië, waar hij een deel van zijn jeugd spendeerde totdat zijn familie een burgeroorlog moest ontvluchten. Via andere landen eindigde hij in Nederland. Hij spendeerde de rest van zijn jeugd in Breda, enkele jaren geleden verhuisde hij naar Amsterdam. Daar werd hij mede-oprichter van Dance with Pride, een queer initiatief gericht op het opnieuw verenigen van dance met zijn queer roots en op het ophalen van geld voor beginnende queer initiatieven (door middel van fundraisers en de verkoop van een Dance With Pride-merchandise). Daarnaast is Axmed betrokken bij andere queer initiatieven, met extra focus op QTIBPOC (Queer Trans Intersex Black People & People of Colour). Samen met Ladan Maandeeq is Axmed begonnen aan “Queer Somali Pasts and Presents: A Storytelling and Archival Project”, dat zich richt op de levens van queer Somalis in de diaspora en in Somalië zelf, zowel nu als in de toekomst. Open Closet LGBT Netherlands is mede-opgericht door Teddy Lyon, als reactie op de moeilijkheden die hij ervoer met de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). In Zuid-Afrika geboren, maar vastberaden om in Nederland te blijven, zet deze activist zich in om te voorkomen dat zijn ervaringen met de asielprocedure niet nog eens voorkomen bij anderen. Open Closet zorgt er niet alleen voor dat toetredende LGBTQIA+-asielzoekers goed worden geregistreerd, maar helpt ook met voedselvoorziening, ondersteuning tijdens de procedure, advies en een familie waarin iedereen welkom is. Open Closet zorgt voor een plek waar samenkomen mogelijk is en dekt reiskosten waar nodig. Door regelmatig evenementen en meetings te organiseren creëert de organisatie een groepsgevoel en een plek van acceptatie voor queer asielzoekers in Nederland. Daarnaast verzekert Open Closet dat asielzoekers goed geïnformeerd worden over hun rechten en mogelijkheden. Cj is een van de hardwerkende mensen bij Open Closet, waar hij zijn energie besteedt aan het helpen van queer vluchtelingen. Jasmin Hoek is een dj, beter bekend onder de naam Jasmín. Ze groeide op in Enschede en woont nu, via Antwerpen en Utrecht, in Amsterdam. Ze host nog steeds een eigen radioshow op het Utrechtse Stranded.fm evenals op het Amsterdamse Red Light Radio. Sinds haar eerste clubboeking twee jaar geleden is Jasmín snel doorgegroeid naar clubs en festivals door het hele land. Met gigs in Berlijn en New York is ook het succes over de grens het afgelopen jaar gegroeid. Naast dj’en, schrijft Jasmín ook over muziek en clubcultuur voor diverse platforms, waarbij ze haar achtergrond in genderstudies als referentiekader gebruikt. Afgelopen september publiceerde Front een interview met Jasmín. Lees het artikel hier. |
Hoe hebben jullie elkaar ontmoet?
Axmed: “Dat gebeurde via Teddy Lyon, de mede-oprichter van Open Closet. Ik ontmoette Teddy bij een presentatie op de Universiteit Utrecht van studenten die onderzoek hadden gedaan naar de ervaring van queer vluchtelingen. Daar vertelde Teddy me over Open Closet, en een jaar later werkten we samen tijdens een fundraiser voor Open Closet. Sindsdien zijn we in contact gebleven.”
Cj, vertel ons iets meer over jezelf en je werk voor queer vluchtelingen.
Cj: “Ik ben aangesloten bij Open Closet sinds 2018, het jaar waarin ik naar Nederland kwam vanuit St. Lucia. Ik hielp Teddy met zijn initiatief, omdat mijn interesse ligt bij het filantropische: alles wat ik wil, is anderen helpen. Bij Open Closet ben ik verantwoordelijk voor de gang van zaken en administratie, en daarnaast assisteer ik vluchtelingen tijdens hun procedure. En assisteren betekent hier niet alleen maar het voorbereiden van vragen die de asielzoekers krijgen tijdens hun procedure, maar ook assistentie in de vorm van wettelijk, psychologisch en medisch advies. Op dit moment regel ik ook vrijwilligerswerk voor vluchtelingen die midden in hun procedure zitten.”
Axmed: “Je doet al zo veel, en je bent hier nog maar net een jaar…”
Cj: “Open Closet opereert enkel op basis van donaties en fundraisers, zonder enige overheidsondersteuning. Dus het is heel goed en belangrijk dat we nu de handen ineen hebben geslagen voor Place: The Netherlands.”
Open Closet zorgt niet alleen voor wettelijk hulp en advies, maar creëert ook (een gevoel van) gemeenschap voor de mensen die het probeert te helpen. Hoe probeert de organisatie dit gemeenschapsgevoel teweeg te brengen?
Cj: “Naar mijn ervaring vinden queers het moeilijk om te integreren. Open Closet organiseert een hoop evenementen, waarbij wordt samengewerkt met andere organisaties. Het hoofddoel van deze evenementen is zo veel mogelijk mensen in het sociale proces betrekken en mogelijkheden bieden om te socialisen. Vrienden maken is erg belangrijk voor queer vluchtelingen: ze hebben iemand nodig die hen informatie verstrekt over de sociale structuren in Nederland. En dat is allemaal nodig omdat de Immigratie- en Naturalisatiedienst het zo moeilijk maakt voor LGBTQIA+-vluchtelingen.
Sommige mensen kunnen zichzelf niet uitdrukken of durven zichzelf niet te zijn vanwege hun upbringing, afkomst of hun genderexpressie. Deze mensen worden vaak bekritiseerd of gestraft om hoe ze spreken of hoe ze zich gedragen. Veel queer mensen moeten doen alsof ze iemand anders zijn in hun geboorteland. Open Closet probeert deze mensen duidelijk te maken dat ze een plek hebben hier in Nederland, omdat iedereen bij wet gelijk is.”
Axmed: “Het IND verwacht gedrag dat zij typisch of passend vinden bij jouw genderexpressie, en als je niet aan die ideeën en verwachtingen voldoet, geloven ze je vaak niet.”
Cj: “Hun ondersteuning voor asielzoekers is corrupt. Soms zeggen ze zelfs tegen vluchtelingen dat ze “niet homo genoeg” zijn. Er is een onnodige drang om te bewijzen dat je bent wie je zegt dat je bent. Ik weet niet waarom ze dit bewerkstelligen, want als je homoseksueel bent, bijvoorbeeld, ben je gewoon jezelf, en er is geen enkele verplichting om aan een plaatje of een label te voldoen, dat een maatschappij of instituut van je heeft.”
“Het IND gaat ervan uit dat iedereen liegt. Dus voor iedere vluchteling bestaat er een bewijslast vanaf het moment dat diegene er binnenloopt.”
Axmed Maxamed
Axmed, zou je kunnen uitweiden over je ervaringen met de IND?
Axmed: “Ik heb een tijd als tolk gewerkt bij de IND. Ik denk dat het startpunt voor de IND en haar werknemers zo veel mogelijk vluchtelingen weigeren is. Dus het aantal afwijzingen is waar de organisatie op wordt beoordeeld. Vanuit zo’n startpunt gaan ze ervan uit dat iedereen liegt. Dus voor iedere vluchteling bestaat er een bewijslast vanaf het moment dat deze er binnenloopt. Daarom ben ik gestopt met werken voor het IND: het voelde niet meer goed. Als vertaler heb je geen inspraak in de hulp die iemand krijgt, je zit alleen maar toe te kijken. En dat is frustrerend. Het breekt m’n hart. Dus heb ik vervolgens enkel met advocaten aan de zijde van vluchtelingen gewerkt als tolk.”
Cj: “De IND stelt je een vraag, maar stelt deze vervolgens nog tienmaal, uit het niets, in het midden van het interview.”
Axmed: “Ze testen gewoon of je mentaal bestand bent om te begrijpen wat ze met je doen. Met al het trauma van de vluchtelingen – het vluchten uit hun land, de afschuwelijke leefomstandigheden uit een “vorig leven” – wordt geen rekening gehouden. Met seksualiteit gaan ze nog problematischer om, omdat ze het exacte moment van je coming out willen weten, of het moment waarop je je realiseerde dat je homo of queer werd, of zoiets. Als je niet over dat moment kan vertellen, geloven ze je niet. Echt vreselijk.”
Cj: “Wanneer word je homoseksueel? Hoe ben je niet homo genoeg? Hoe kan je dat nou bewijzen?”
Axmed: “En dat is slechts mijn verhaal als tolk, als werknemer. Ik heb ook mijn ervaring met de IND als iemand die door de procedure ging, omdat ik vanuit Somalië naar Nederland kwam als kind. Ik vluchtte van een burgeroorlog samen met mijn familie. Als je naar Nederland komt, moet je altijd aan de IND bewijzen dat je ook daadwerkelijk door de ervaringen bent gegaan die je beweert te hebben gehad.
Zoals Cj al zei, moeten LGBTQIA+-mensen in hun land van oorsprong verbergen wie ze zijn, en nu moeten ze opeens als een soort performance laten zien dat ze zijn wie ze beweren te zijn. Veel werknemers van de IND hebben geen begrip voor hoe het is om in een niet-Europees, niet-Westers land te leven, in een land dat niet overwegend wit is. Daarnaast hebben ze ook weinig begrip voor hoe het is om queer te zijn. Er is geen fijngevoeligheid of empathie, ze hebben een vaste mentaliteit: “dit is hoe je moet zijn, en als je dat niet bent, dan krijg je niet van ons wat je wil”.
Ik ken een voorbeeld van de dingen die de IND tegen een cis-vrouw (cis is een afkorting voor cisgender; iemand wiens genderidentiteit overeenkomt met het geslacht bij geboorte, red.) met kinderen heeft gezegd. Ze vertelden haar dat “ze niet volledig lesbisch kon zijn”, omdat ze kinderen heeft. Terwijl ze die kinderen onder dwang kreeg, omdat ze anders niet zou overleven in de maatschappij waarin ze opgroeide. Het is zo bekrompen om op die manier over mensen te denken en hen zo te behandelen. De Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens heeft het IND zelfs opgedragen om hun manier van besluitvorming te veranderen, en de Nederlandse overheid is ook verplicht om zijn toelatingscriteria voor vluchtelingen openbaar te maken. Zo zie je maar hoe ongelooflijk moeilijk en zwaar het is, vooral voor queer vluchtelingen.”
Hoe zit het met jouw verhaal, Cj?
Cj: “Ik naar Nederland gekomen vanuit St. Lucia, een klein eiland in de Cariben. De Cariben worden gezien als een soort vrijplaats voor toeristen, maar lokale inwoners worden anders behandeld dan mensen die te gast zijn op de eilanden. Veel mensen merken dat niet op. Mijn verhaal wijkt behoorlijk af van het plaatje van het Caribische toeristenwalhalla: ik heb veel vervolging en gewelddadige mishandeling meegemaakt. Toen ik door de procedure ging bij de IND, moest ik hen ieder beetje informatie en bewijs verstrekken dat ik had – verslagen van Amnesty, Amerikaanse overheidsverslagen, alles. En dat allemaal omdat zij geen ver strekkende kennis hadden over mijn moederland en de manier waarop mensen daar behandeld worden.
Axmed: “Jij moest duidelijk ook een bewijslast dragen.”
Cj: “Het is ook lastig – vooral voor Afrikaanse mensen – om simpele doktersverklaringen, politie-documenten of andere officiële papieren te verkrijgen wanneer je eenmaal hebt gezegd dat je LGBTQIA+-bent.”
Axmed: “Wat de situatie nog erger maakt, is dat deze onderdrukkende wetgeving het erfgoed is van kolonisten afkomstig uit Europese landen; dezelfde landen die nu al deze vluchtelingen afwijzen. LGBTQIA+-mensen over de hele wereld worden volgens de wet vervolgd, en als ze ergens asiel aanvragen, krijgen ze te maken met allerlei wetten die hen ervan weerhouden om op een soepele manier een safe space te vinden. In dit systeem gaan vele landen behoorlijk de mist in als het op mensenrechten aankomt. Het is verknipt op heel veel niveaus.”
Zou je meer kunnen vertellen over de manieren waarop je fondsen werft en bewustzijn creëert voor queer vluchtelingen?
Axmed: “Met de interviews die we doen, pogen we de verhalen van (queer) vluchtelingen en de procedure die ze moeten doormaken in het publieke oog te nestelen, zodat mensen er kennis over opdoen en wij – gedocumenteerde mensen met kennis van de procedure – deze verhalen blijven delen, en we ons verenigen met LGBTQIA+-vluchtelingen. Ook omdat er in de LGBTQIA+-community een hoop racisme voorkomt. Een verschijnsel waarover ik vaak hoor als ik mensen uit de community ontmoet, is dat een vluchteling vaak hier komt en Nederland als een soort open-minded toevluchtsoord ziet, maar vervolgens tegen een hoop racisme, onderdrukking, islamofobie en zelfs uitsluiting uit de community ervaart. Nog zo’n probleem waar ik vaak in de LGBTQIA+-community tegenaan loop: witte cis gays die islamitische queer vluchtelingen als een probleem zien.
Naast het delen van verhalen en ervaringen, organiseren we ook een release event voor de compilatie, op 21 december in Den Haag. Ook tijdens de releaseparty zullen we geld ophalen voor Open Closet en zal er een redevoering en discussie met LGBTQIA+-vluchtelingen en medewerkers van Open Closet plaatsvinden, waarin de verhalen en ervaringen face-to-face voelbaar zullen zijn. Teddy Lyon zal zijn kunst exposeren, en verschillende artiesten op de compilatie zullen optreden.”
“We moeten nog steeds met z’n allen veel dieper nadenken vanuit een intersectioneel perspectief, om te zien hoe al deze problemen aan elkaar gerelateerd zijn en we er eindelijk iets aan kunnen doen.”
Axmed Maxamed
Wat is jouw visie op de Nederlandse dance-scene and hun voorziening en creatie van safe space en gemeenschappen voor queer vluchtelingen?
Axmed: “Het is tegenwoordig best hip om iets te doen voor vluchtelingen of andere minderheden, vooral in het clublandschap. Veel mensen willen wel helpen, maar nemen niet echt de tijd of doen niet echt de moeite om te luisteren of een verbinding aan te gaan met mensen die ze willen helpen. Ik denk dat luisteren en verbinden iets is dat je altijd zou moeten doen als je een bepaalde gemeenschap wil helpen: een echt gesprek hebben, en niet zomaar iets opzetten omdat jij denkt dat dat het beste is om te doen. Dan wordt het performative en kan het schade berokkenen aan de mensen die je probeert te helpen. Minderheden zijn geen object om je woke points mee te winnen, en fondsenwerving is niet zomaar een of andere goede daad om het negatieve verleden van je organisatie mee op te poetsen. Dit gebeurt veel in de Nederlandse clubcultuur. Zelfs als het niet vanuit kwade bedoelingen komt.
In de Amsterdamse dance scene ken ik niemand die zo actief en consistent tegen deze problemen strijdt als Dance With Pride. Veel Amsterdamse “goede doelen”-initiatieven van nu zijn gebaseerd op kapitalistisch gedachtegoed, gericht op winst. Ik kom events tegen die beweren inclusief, diverse en queer friendly te zijn, maar in werkelijkheid trekken ze voornamelijk witte cisgay mannen aan. Nog zoiets: initiatieven die regels stellen aan hoe inclusief en divers ze moeten zijn, waardoor ik mezelf afvraag wat de organisatoren nu echt doen om hun feest inclusief te maken? Enkel wat posters ophangen in je venue met regels erop is niet genoeg.
Vooral bij grote evenementen is het nodig om mensen in je organisatie te betrekken die écht bewustzijn voor deze onderwerpen creëren. Natuurlijk leren organisaties ook wel en ontwikkelen ze zich, maar voor mij voelt het alsof deze kennis dus performatively wordt toegepast – zonder een dieper bewustzijn van de mensen en de problematiek waarvoor ze geld inzamelen. Het ziet er mooi uit voor organisatoren in Amsterdam als hun feest inclusief en divers is, maar er moet meer gebeuren. Als het namelijk aankomt op echt je mond opentrekken of actie ondernemen voor gemarginaliseerde groepen, zijn de meesten namelijk stil. Hetzelfde geldt voor Zwarte Piet of de recente controverse rondom Nina Kraviz. We moeten nog steeds met z’n allen veel dieper nadenken vanuit een intersectioneel perspectief, om te zien hoe al deze problemen aan elkaar gerelateerd zijn en hoe we er eindelijk iets aan kunnen gaan doen.”
Met Place: The Netherlands en de releaseparty van de compilatie proberen jullie ook te verbinden met de minderheid die jullie helpen middels het bieden van een safe space. Hoe kwam de Nederlandse editie van de compilatie tot stand?
Axmed: “James Healy van Air Texture is de persoon achter de Place-compilaties. Hij legde contact met Jasmín via SoundCloud, waar hij haar vroeg om een nieuwe editie van Place te cureren voor Nederland. Vervolgens nam Jasmín contact met mij op om mee te doen. Jasmín en ik kennen elkaar al wat jaren, en ik heb goede ervaringen met hoe zij de wereld ziet en allerlei mensen en minderheden helpt. Het voelde goed om het samen te doen. Ik kreeg de taak om het doel van de fundraiser te selecteren. Open Closet was het eerste dat bij me opkwam, omdat ik weet dat ze op geen enkele manier door de overheid worden gesteund en het alweer een tijd geleden is dat we geld voor ze hebben opgehaald. Daarna gingen Jasmín en ik brainstormen over welke artiesten er op de compilatie zouden gaan komen.”
Hoe hebben jullie de artiesten voor het project geselecteerd?
Axmed: “James heeft ons alle vrijheid gegeven om te kiezen wie we wilden, wat geweldig was. Jasmín en ik hebben uiteindelijk voor artiesten gekozen van wie we het gevoel hebben dat ze ondergerepresenteerd zijn, en wiens muziek we echt tof vinden. De meeste artiesten kenden we persoonlijk, of waren een handdruk van ons verwijderd. Allemaal – op één producer na, die na de release verhuisde – wonen ze in Nederland. We wilden ook dat de compilatie niet enkel om Amsterdam zou draaien. Dus worden uit Utrecht, Den Haag, Rotterdam en Enschede vertegenwoordigd op Place: The Netherlands.”
Er is veel breakbeat, experimentele elektronica en chaos te horen op de compilatie. Zijn de tracks op de compilatie een sonische resonantie van de verhalen van LGBTQIA+-vluchtelingen?
Axmed: “Sommige artiesten op Place: The Netherlands hebben hun track speciaal voor deze compilatie gemaakt. De artiesten op de compilatie hebben voor zover ik weet geen gelijksoortige achtergrond als queer asielzoekers, maar er zijn verhalen en ervaringen op de compilatie te horen die gerelateerde thema’s laten weerklinken. Bijvoorbeeld de track ‘Black Anger’ van Global Mind Surveillance, waarin de artiest zijn eigen ervaringen met onderdrukking en racisme deelt.”
DJ Bone is een van de grotere namen op de compilatie: hij is een Amerikaanse dj die onlangs naar Amsterdam verhuisde met zijn vrouw. Ook organiseerde hij een grote fundraiser tijdens de meest recente editie van ADE: DJ Bone’s Homeless Homies.
Axmed: “Ja, we zijn zo blij met zijn track op onze compilatie! Hij zei meteen ja tegen ons. DJ Bone is iemand die echt geeft om daklozen en andere minderheden, en daar ook veel voor doet. Ook al is hij die grote technolegende uit Detroit, hij geeft nog steeds veel geld en tijd aan mensen in nood.”
Hoe werkt de fondsenwerving in jullie geval precies?
Axmed: “De compilatie wordt alleen digitaal uitgebracht. Alle opbrengsten van de digitale verkoop gaan naar Open Closet. We hebben de artiesten die komen optreden op het release event gevraagd of ze oké zijn met zero payment. Alle artiesten die optreden hebben papieren en zijn privileged genoeg om hun tijd en werk te doneren, dus ze hadden er geen moeite mee dat al het geld direct naar Open Closet gaat. Er zijn nog andere mogelijkheden waarin bezoekers van het event bij kunnen dragen, zowel online als aan de deur: mensen kunnen tickets kopen op basis van wat ze kunnen missen, en er is ook mogelijkheid tot donatie. Daarnaast zorgen we dat de mensen die niet in staat zijn een ticket te kopen vanwege hun leefomstandigheden ons een e-mail kunnen sturen, en dan zorgen wij voor treintickets, gratis entree, en waar mogelijk ook gratis drank. Mensen met ‘privileges’ kunnen meer betalen of doneren om de lasten van mensen in nood weg te nemen.”
Wat zijn jullie toekomstplannen na Place: The Netherlands?
Axmed: “Ik ben van plan om ergens in de komende maanden naar Berlijn te verhuizen. In de tussentijd werk ik aan verschillende projecten: een club / podium / community opzetten in Berlijn met vrienden, en het pilot-event daarvoor regelen, wat in april zal plaatsvinden. Daarnaast ben ik bezig met een verhalend onderzoeksproject naar de Somalische LGBTQIA+-geschiedenis. Met Dance With Pride gebeurt er qua events niet veel nu, maar op social media post ik actief over Zwarte Piet en andere kwesties. Ik gebruik het platform dat ik heb om zo veel mogelijk mensen te bereiken.”
Cj: “We kijken met Open Closet uit naar 2020 als ons succesjaar. We zijn bezig met een aantal nieuwe fundraisers, en we regelen onze eigen boot tijdens de Canal Pride in 2020. Veel mooie dingen waar ik erg naar uitkijk.”
Place is een non-profitproject opgezet door het New Yorkse label Air Texture in samenwerking met Kompakt. De releaseparty en fundraiser voor Place: The Netherlands zullen plaatsvinden op 21 december in The Grey Space in the Middle in Den Haag. De mogelijkheid om tickets te kopen en donaties te maken vind je via deze link. Place: The Netherlands bevat artiesten als Blusher, DJ Bone, Pasiphae en Zohar. Bestel en beluister de compilatie hier.
